شماره 101: کمال‌گرایی

پادکست دکتر مکری
اسفند 1398
قسمت اول

شماره 101: کمال‌گرایی

پادکست دکتر آذرخش مکری
شماره 101: کمال‌گرایی
Loading
/

متن پادکست

عرض سلام دارم خدمت شما دوستان عزیز یک مجموعه‌ای رو می‌خوام آغاز کنم نمی‌دونم چه تاثیری خواهد داشت، امیدوارم برای شما قابل استفاده باشه. من خودم که این مبحث رو چند وقتی دارم دنبال می‌کنم، برای خودم خیلی سازنده بوده، خیلی مطالب جدیدی یاد گرفتم و فکر می‌کنم که یک مبنای خوبی می‌تونه باشه برای درک امور خیلی پیچیده‌تر ذهنی. در واقع می‌خوام از یک مبحث نسبتا ساده‌تر شروع کنم و به مباحث پیچیده‌تری مثل اراده‌، اراده‌ی آزاد، مقوله‌ی تلاش، مقوله‌ی خویشتن‌داری، کنترل خود، حس خوشبختی، حس رضایت از زندگی برسم. یک مبحثی هست به نام perfectionism حالا perfectionism رو میتونیم به کمال گرایی ترجمه کنیم، کمال خواهی، کمال طلبی، من اگه اجازه می‌فرمایید و من رو می‌بخشید من خیلی روی ترجمه‌ اش حالا فعلا تعصب ندارم. همون perfectionism رو هم میتونیم به کار ببریم، کمال‌گرایی رو هم به کار ببریم و در واقع چرا این مبحث مهمه؟ برای اینکه حس می‌کنم که یه جوری کمک می‌کنه ما وارد بشیم به حوزه‌ی دیگه، که چی باعث میشه انسان‌ها تلاش کنند؟ شما وقتی در واقع در زندگی با امور مختلف مواجه می‌شید یه عده می‌بینید خیلی راحت می‌گیرن، خیلی مطلب رو راحت می‌پذیرند، اصراری بر اذیت‌کردن خودشون ندارن، خیلی امور براشون راحت میگذره، یه عده‌ی دیگه هم هستن خیلی سخت میگیرن، هر چیزی رو می‌خوان به صورت ایده‌آل و عالی و به اصطلاح perfectانجام بدن . میخوایم یه بحثی بکنیم که این از کجا میاد ؟ چجوری شکل می‌گیره؟ آیا خوبه؟ بده ؟ و در واقع از این مبحث می‌خوام استفاده کنم به عنوان یک پله‌ای برای ورود به مباحث خیلی عمیق تر. اینکه واقعا مقوله‌ی تلاش چی هست؟ اراده‌ی آزاد چی هست؟ انتخاب چی هست؟ چجوری ما تصمیم می‌گیریم ؟ و … من برای سهولت کار شما، اسلایدهایی رو هم تهیه کردم که این‌ها رو هم همزمان در کانال میذارم. البته اسلایدها مرتب آپدیت میشن، چون این مبحث راستش رو بخواین من خودم هم نمی‌دونم تا کی ادامه پیدا خواهد کرد. سعی می‌کنم هر روز برای شما بخش‌هایی از اون رو توی کانال بذارم. در حد یک ربع، بیست دقیقه و همزمان می‌تونید اسلایدها رو هم نگاه کنید، چون یه جاهایی جدول هست، عکس هست، نمودار هست. می‌خوایم اونا رو هم فالو کنیم. پس من به تدریج اسلاید هارو اونجا میذارم و آپدیت میکنم.اگر اسلاید رو ببینید من به عنوان روی جلد و اولین اسلاید، یک نمره‌ی A+ رو انتخاب کردم، در واقع آ مثبت یه چیزی معادل همون بیست خودمون. که بیشتر باورم اینه که perfectionism یک حسیه که باید من بهترین باشم، باید بهترین گزینه رو ارائه بدم، گزینه‌های درجه دو و سه چهار، به درد نمی‌خوره . ولی اگر شما وارد کتاب‌های مختلف بشید اینترنت برید که عکس‌های دیگری رو می‌بینید برای perfectionism مثلا من در اسلاید دو و اسلاید سه، دو مورد دیگرشو گذاشتم. مثلا این احساس اینکه همه چیز باید تو یه اندازهه باشن، همه چیز باید در یک خط باشند، همه چیز باید منظم باشه، اینا بیشتر perfectionism نیست، ما این‌ها رو شاید تو یک مبحث محدودتری به نام رفتارهای وسواسی بخوایم ببینیم. Perfectionism خیلی فراگیرتر از حس وسواسه. اینه که همه چیز باید تمیز باشه، اینکه هر چیزی باید جای خودش باشه، نمیدونم باید خونه رو خیلی تمیز بکنم .ممکنه بخشی از perfectionism رو بسازه ولی همه‌ی perfectionismنیست. به همین دلیل من مخالف اون گروهی هستم که وقتی می‌خوان سمبل perfectionism رونشون بدن، مثلا اسلاید سه یک اسلاید دیگره که مثلا فردی هست که داره تمام چمن هارو خیلی اندازه، دقیق و مرتب هرس می‌کنه. این یه بخش کوچیکی از perfectionism این در واقع کل مطلب نیست و perfectionism فراگیر تر از اون رفتار وسواسی است. و حتی متاسفانه من می‌بینم خیلی از افراد این لغت من آدم وسواسی ام، من کاراکتر وسواسی هستم رو به غلط به کار میبرن. دوستان شاید لغت perfectionismلغت کمال‌طلب، کمال‌گرا، لغت بهتری باشه، اونچه که در ذهن شما هست، دقیقا وسواس نیست. نوعی از اون کمال گرایی است. و میخوایم به این مبحث بپردازیم. تو اسلاید چهار و پنج من یه مقدار رووس این درسنامه رو براتون گذاشتم. مثلا آیا کمال‌گرایی اینه که من دوست دارم همه چیز بهترینش باشه؟ به خودم می‌گیرم، خودم وو نمیبخشم، یک صفت شخصیتیه؟ یعنی یک Personality traits یعنی بعضی انسان‌ها به صورت یک صفت اون رو با خودشون همراهی می‌کنن؟ چون خواهید دید بحث خواهم کرد که بعضیا میگن نه این یک صفت شخصیتی نیست، این بیشتر یک فکر مزاحمه. یعنی در واقع بهش میگن perfectionistic cognitions یا شناخت‌های کمال‌گرا. نه در واقع یک Personality traits یک صفت شخصیتی. آیا اصولا perfectionismیا این کمالگرایی فراگیره یا اختصاصیه؟ اینم یه سوال دیگه است. یعنی یه نفری که مثلا اصرار داره، توی درس اولین باشه، بهترین در واقع پایان نامه رو بنویسه، بهترین اثر هنری رو خلق بکنه، نمی‌دونم بهترین کار فنی رو اراه بده. آیا از نظر امور دیگه هم سعی داره بهترین باشه؟ مثلا بهترین پدر باشه، بهترین خانه‌دار باشه، بهترین فرض کنید کارمند باشه، یعنی آیا ما با یک عنصر g general و فراگیر مواجهیم یا این که کمال طلبی، کمال‌گرایی اختصاصیه. یعنی افراد روی یک حوزه‌های خاصی زوم می‌کنند و حوزه‌های دیگه براشون مهم نیست. اینم یه سوال دیگه است، که به اونم خواهیم پرداخت. اصلا اصولا این perfectionism آیا مفیده یا مخرب؟ به ما کمک می‌کنه یا به ما آسیب می‌زنه؟ اینم یک مبحث خیلی قشنگ هست. خب از یه طرف این انگیزشه. یعنی انسان‌ها وقتی از خواب بیدار می‌شن چی باعث میشه خونه رو مرتب کنن، نظافت رو انجام بدن، سر وقت برن سرکار و یه کار خوب ارائه بدن و بخش زیادیش اون صفات perfectionism هست. ولی از یک طرف با حس سرزنش خود همراهه، افراد وقتی این حالت رو خیلی شدید دارن، شروع می‌کنن خودشون رو سرزنش کردن، وقتی موفق نمیشن دچار حس ناکامی و افسردگی میشن . برای همینه که این مبحث اهمیت داره، واقعا این خوبه؟ بده؟ کجا خوبه؟ کجا بده؟ یا سوال دیگه… این مساله‌ی تلاش و انگیزه و اراده چیه ؟چون ببین بعضیا وقتی اطرافشون هست، ببینید اطراف رو رها می‌کنند، کارها رو خوب تموم نمیکنند، یه کار سنبلیه، نیم‌بند ارائه میدن و در حد رفع نیاز کار می‌کنن، مثلا درس که میخونه، میگه مثلا من ده بیارم، دوازده بیارم، قبول شدم کافیه. بیشتر نمی‌خوام. ولی یه کسی تا ته مطلب رو در نیاره، مطمئن مطمئن نباشه که بیست میاره باز رها نمی‌کنه. پس می‌بینی به مساله‌ی اراده ربط داره. تو مسئله‌ی فیزیک بدن خیلی اهمیت داره، مثلا یه نفر اصرار داره که فیزیکش، اون ظاهر بدنیش کاملا رو فرم باشه، چربی اضافه نداشته باشه، خیلی فیت باشه، متناسب باشه . یه کس دیگه هم حالا می‌پذیره، یه ذره چربی دور کمر، یه ذره چربی روی شکم و گردن و اینا حالا چه اشکالی داره؟ حالا مگه آدم باید حتما صاف و خیلی متناسب باشه؟ و جالب بدونید که در واقع perfectionism یک ارتباط تنگاتنگی با بیماری‌هایی مثل anorexia nervosa داره. این اختلالات خوردن، یعنی افراد می‌خوان هیکل ایده‌آل داشته باشن. خب سوال دیگه.. perfectionism آیا ناشی از آسیبه؟ یا ناشی از رشد؟ سالمه. یعنی اگر شما در یک محیط خیلی خوب رشد کرده باشید، والدین خیلی حمایتگر داشته باشید، کودکی شادی داشته باشید، آیا شما به سمت perfectionism میری یا اینکه نه برعکسش هست، اونایی که آسیب دیدن، در محیط‌هایی هستند که همیشه تحقیر شدن، سرزنش شدن، ناکام بودند به سمت perfectionism میان. اینم یک سوال دیگه هست. همه‌ی اینا رو من امیدوارم بتونم تو این درسنامه پوشش بدم. اصلا اصولا ما با این perfectionism باید چیکار کنیم ؟ حفظش کنیم؟ یا ردش کنیم؟ چون در نگاه اول ممکنه شما بگید خب سعی کنیم ریشه‌ کنش کنیم. ولی موقع سوال پیدا میشه اگه ریشه‌ کن‌ شد اون موقع فعالیت روزمرمون چی میشه؟ آیا باعث نمیشه ما دیگه انگیزه‌ی کار دقیق و کار موفق نداشته باشیم؟ اصولا perfectionism با موفقیت چه ارتباطی داره؟ تو گروه‌های نخبه، اون موفقا، اون شاگرد اولا، بیشتره یا کمتره؟ این یه مبحثه . یه مبحث دیگر خیلی جالب دیگه هست، که من فکر می‌کنم چند جلسه رو باید به اون اختصاص بدیم. مسئله ی خستگی، به طرز عجیبی دیدن صفات perfectionistic ، صفات کمال گرایی، یک ارتباط عجیبی داره با مقوله‌ی خستگی. fatigueاختلالاتی که افراد میگن بدنمون جون نداره، همش خسته‌ایم، صبح که بیدار می‌شیم انرژی نداریم بریم سر کار، نمیتونیم در واقع کارهای روزمرمون انجام بدیم، یک ارتباط تنگاتنگی بین اون و مقوله perfectionism‌ پیدا ‌شده. حتی این chronic fatigue syndrome رو که باور بر این بود یه مدتی این ناشی از عفونت‌هایی مثل مونونوکلئوز عفونی، ویروس‌های آنفولانزای شدید هستند، امروزه یه مقدار زیر سوال رفته و بیشتر به نظر میاد با این صفات شخصیتی آدما به خصوص، این کمال طلبی، کمال‌گراییشون ارتباط داره. یا سوال دیگه این کمال‌طلبی اصلا چطور شکل می‌گیره؟ آیا تو بچه‌ها هست ؟ آیا تو سنین پایین هست؟ تو نوجوانیه؟ یه سری بچه می‌بینید که تا در واقع بهترین مشق رو ننویسند، همه چی رو مرتب ارایه ندن، آروم نمی‌گیرن. یه سری دیگه هم تند تند سنبل میکنند و می‌نویسن . این تو چه سنینی پیدا میشه و چجوری ریشه میدونه؟ یه سوال دیگه ما کمال‌گرایی لطیف داریم، کمال‌گرایی آزاردهنده داریم، یه نوع هاییش هست که به انسان احساس خوبی میده، افراد بابتش پز میدن، من همه چیم باید منظم باشه ، من خیلی با سلیقه ام، من خونه رو خیلی خوب نگه می‌دارم، من نمیدونم یه جایی ماشین خراب میشه باید فورا ببرمش تعمیرگاه، ببین ماشین من ساعت کار می‌کنه، هیچ ایرادی نداره . یه عده دیگه هم ماشینشون وله، این از کجا میاد؟ ما یک نوع کمال‌گرایی خودشیفته هم داریم، به اون هم میخوایم بپردازیم، اینه که طرف نه تنها حس می‌کنه که خودش باید خیلی کامل باشه، این تقاضا رو از دیگران هم داره، یعنی دیگران اگر کامل نیستند به درد نمی‌خورند، همیشه یه رویکرد تحقیرآمیز به اونایی داره که کارهای درجه ده و سه ارائه میدن. دنبال بهترینه، باور داره خودش بهترینه و دیگران هم باید بهترین باشند. در واقع perfectionism narcissism اینم یه مبحث جالبه. به خصوص تو مسائل زناشویی و ارتباطات دو نفره خیلی معنی داره. من بهترین مردم و بهترین زن رو عنوان همسرم می‌خوام. اگر کمتر از اون باشه قبول ندارم و کلافه میشم. خب پس می‌بینیم همه‌ی این مباحث جا داره که درواقع به اون‌ها بپردازیم و روش تامل کنیم. برای خود من که من که میگم به شخصه به عنوان یک روانپزشک خیلی آموزنده بود و خیلی دید من رو به مطالب روانپزشکی تغییر داد . در انتهای این مباحث اون نظر خودم رو هم دنبال خواهم کرد، که به حوزه‌ی کاری خودم بیشتر مربوطه و اونم اینه که کمال‌گرایی می‌تونه واقعا یک نوع اعتیاد باشه. یعنی افراد معتاد میشن که بهترین کار رو ارائه بدند و وقتی نمی‌تونند بهترین کار رو ارائه بدن علائم خماری دارن، علائم کلافگی دارند، احساس بد دارن، میگن تا اون بهترین درست نمی‌شه من در عذابم. پس اینا رو من به بحث خواهم گذاتشت. یه یادآوری بکنم تو اسلاید شیش هم بهش اشاره کردم این مجموعه‌ای که خدمتتون ارائه میدم راهنمای خود درمانی نیست، یعنی نمی‌خوام، هدف من نیست که به شما بگم چیکار کنید که از perfectionism رنج نبرید یا امور خودتون رو به طرز احسنت انجام بدید. بیشتر یک مبحثه میشه گفت تئوری و آموزشیست . منتها اگر شما دچار این حالت‌ها هستید، اگر خوب مباحث رو دنبال کنید، خودتون راه حل‌های خوبی رو از لابه‌لای اون استخراج خواهید کرد و فکر می‌کنم اون طبقه‌ی درمانگر، دستیاران محترم، دانشجویان عزیز می‌تونن از مباحث این در واقع مجموعه برای حالت‌های خودشون هم بهره ببرند. پیشاپیشم بیایم رفرنس هامون رو هم معرفی بکنیم. چون من به اینها زیاد اشاره خواهم کرد. رفرنس ها ی ما یه تعدادی مقاله هست، که البته مقالات رو من در هر اسلاید جداگانه معرفی می‌کنم. با سه تا کتاب، این سه تا کتاب تقریبا بهترین‌های خودشون در سال‌های اخیر هستند. اینم پیشاپیش بهتون بگم که مبحث perfectionism مجددا تقریبا دو دهه هست خیلی مورد توجه قرار گرفته. یعنی خیلی در محافل علمی دوباره پر رنگ شده، یه مبحثی بود که کمتر قبلا روش کار جدی صورت می‌گرفت، ولی الان دوباره رویکرد به این سمت بوده که این کمال خواهی، کمال طلبی رو افراد دقیقتر مطالعه کنن. سه تا کتاب خدمتتون معرفی می‌کنم، تقریبا کتاب‌ها تو مایه‌های تکست‌بوک هستند. یعنی کتاب‌های کمک به خود یا یک نوع کتاب روانی که شما بخواین مثلا قبل از خوابیدن مطالعه کنید خوابتون بگیره نیست. تکست بوک هستند، چپتر چپتر دارن، فصل فصل اند و هر فصلش رو یکی از محققین برجسته نوشته. تو بین این سه تا کتاب اولیش هست: The psychology of Perfectionism Theory. Research. Application که ادیتورش، ویراستارش Joachim Stoeber هست. یو آخین اسنوبر” استاد روانشناسی دانشگاه کنت، توی کنتبوری هست و یکی از صاحب نظران برجسته تو مساله‌ی perfectionism هست. البته باز هم اون مطلبی که گفتم روی جلد کتاب هست، یک خانومی هست که در حال هرس‌کردن این درختچه کوچیکه خونگیش هست و با دقت داره در واقع برگا رو اندازه می‌زنه. باز دارم میگم البته من در سطح استوبر” نیستم. استوبر” یک در واقع می‌شه گفت سالیان سال روی این قضیه کار کرده، ولی نظر من اینه که عکس خوبی انتخاب نکرده. شاید البته منظور این باشه که این خانم می‌خواد بگه من اینقدر کدبانو هستم و بهترین خونه رو دارم و به قدری با سلیقه هستم، که حتی می‌شینم این درختچه‌ای خونگیم رو هم هرس می‌کنم و در واقع یه کاری میکنم برگاش یه اندازه باشن. اگه این منظورش بوده آره عکس خوبی انتخاب کرده، ولی اونطور که خدمتتون گفتم، اینی که همه چی باید یه اندازه باشه، همه چی باید تو خط صاف باشه، این بیشتر اون حالت نیاز برای قرینگی توی وسواس است که یک مجموعه کوچکی از perfectionism رو از بر میگیره. و مبحث خیلی پیچیده تر باید باشه. این کتاب نویسنده‌های متعددی داره، من چند تاشون براتون نام می‌برم، این اسامی زیاد تکرار خواهند شد و اینا شاید بهترین صاحب‌نظران نظریه‌ی perfectionism باشند. گوردون فلت” پائول هیویت” این فلت و هیویت بعدا خواهیم دید اصلا طبقه‌بندی perfectionism و questioner های خیلی معروفی دارند. دانیل مولنار ” خانوم دانیل مولنار”فوشیا سیرویس” و دیوید دانکلی” . اینا از نویسنده های اصلی این کتاب هستند . البته کتاب تعداد بیشتری نویسنده داره، این کتاب مال دو هزار و هیجده و تقریبا آپدیتن ترین و بهترین کتاب موجود برای درک perfectionism هست. کتا دوم عنوان یه سال قبل تر از اونه دو هزار و هفده، که اسمش هست perfectionism A relational Approach to Conceptualization , Assessment , and Treatment که این رو همون پائول هیویت” و گوردن فلت” نوشته و البته این سه تا کتاب که خدمتتون معرفی کنم، نویسنده‌ هاش مشترک و خیلی از مباحثش با هم همپوشانی داره، برای همین یه مقدار وحشت نکنید، اینا هر کدوم سیصد چهارصد، صفحه هست و مکنه جمعش بشه هزار صفحه ولی هم پوشانیش زیاده و شما متوجه خواهید شد که مباحثی تو دلش هست، شاید همون کتاب اولیه رو بخونید پوشش کامل به شما میده. اینم باز روی جلدش همون کار رو کرده، یک قاب عکسیه که فرد سعی داره دقیق اون رو صافش کنه و این کتاب هم یه مقدار مباحث رو دنبال می‌کنه. کتاب سوم perfectionism . Health, and well-being که این رو هم فوشیا سیرویس” و دانیل مولنار” که قبلا اسمشونرو براتون گفتم ، نویسنده‌های این کتاب هم هستند. که این این بحثی رو مطرح می‌کنه که ارتباط perfectionismبا مقوله‌ی سلامت و رضایتمندی از زندگی و خوشبختی است. برای همین گفتم این مبحث رو دست کم نگیرید، این که مثلا همه کار هارو باید خوب انجام بدم، همونجور که ریشه رو می‌گیریم، تارش رو می‌گیریم میریم جلو، میبینیم.. اوه اوه.. به چه جاهایی داره میرسه . مساله‌ی حتی به اهمیت این که خوشبختی چیه؟ و کیا احساس خوشبختی می‌کنن؟ هم با این ارتباط داره. و جالب این که با مساله‌ی سلامت، به عنوان مثال براتون بگم، وقتی افراد حس می‌کنند همونجور که لازمه ماشینشون از هر نظر perfect باشه، خیلیا این حس رو دارن که بدنشون باید perfect باشه. کلسترول نباید بالا باشه، قند نباید بالا باشه، نمیدونم وزنشون باید خوب باشه، نوارش طبیعی باشه، عکس رادیوگرافی ریشون کاملا طبیعی باشه و در واقع یه عده‌ای این اصرار رو دارن که من باید سلامت کامل هم داشته باشم. در مقابل یه عده ام هستن که خودتون می‌دونید تقریبا رها کردن خودشون رو دیگه، کاری به این ندارند، میگه چند بار رفتم آزمایش دادم دیدن عدد ها خیلی بالاست، ترسیدم دیگه تکرار نکردم. و این تاثیرات perfectionism رو بر این مساله هم بررسی کردیم. این کتابی که به خصوص برای اونایی که رششتشون روانشناسیه سلامت، روانپزشکن، پزشک هستن خیلی اهمیت داره. اون دو کتاب قبلی برای مخاطب عام هم ارزش داره. برای اینکه همیشه خیلی از دانشجوها این سوال می‌کنن، واقعا ما اذیت میشیم .. تا یه مبحثی رو خوب خوب یاد نگیریم راضی نمیشیم و درجا می‌زنیم. یا مثلا حاضر نیستیم بریم به کتاب بعد، ترم بعد، چون حس می‌کنیم هنوز خوب یاد نگرفتیم. و گفتم به غلط میان این جمله رو میگن. میگن ما وسواسی هستیم نه شما وسواسی نیستید، این یه صفت خیلی پیچیده‌تره به نام perfectionism . من می‌خوام توی این در واقع درسنامه این رو پوشش بدم. امیدوارم براتون قابل استفاده باشه و به خصوص تو این روزهایی که تاکید بر این که زیاد از خونه بیرون نرید، شاید بشینید و کتاب رو با هم بخونیم و این مباحث رو دنبال کنیم کمک‌کننده باشه. تا جلسه‌ی بعد خدانگهدار.
Document