شماره 16: نگاه اولیه به اصول درمان اعتیاد

… و شایدم ساده مطرح کردنش مال اینه که خودش اصلا متخصص نیست خودشون حرفه ای نیست و اون باعث رشد یک اندیشه میشه . این نظریه ی کلاسیکی که ما در مورد اعتیاد گفتیم اون نظریه ی ساده‌انگارانه‌ biomedical . میراثش تا حدی در آمریکا که بعدا به جاهای دیگه سرایت پیدا می‌کنه مدیون این فرده .خوب به عکسش نگاه کنید . البته ادم منفی نیست من یه جوری گفتم به عکسش نگاه کنید نه آدم شروریه، نه دم مشکل‌سازیه اتفاقا خیلی آدم اخلاق‌گرایی بوده. لباس نظامی تنشه او پزشک نیست ، روانپزشک نیست ، روانشناسم نیست .کاپیتانه در واقع دقیق تر بگیم lieutenant ناخداست ، ناخدا ریچموند پیرسون هابسن ” . USN United States Navyنیروی دریایی آمریکا. ریچموند هابسن” دریادار البته دریادار نیست، ناخداست بازنشسته میشه و از اونجا که از الکل نفرت داره برمیداره در مورد الکل یک کتاب خیلی مبصوتی مینویسه که اصلا الکل چیه؟ و توی اون خیلی شالوده‌های تفکر قرن بیستمی اعتیاد رومیریزه ، اسم کتابشه این بوده alcohol and the human race هزارو و نهصد و نوزده چاپ میشه نوزده نوزده.alcohol and the human race . الکل و نژاد آدمی . دریا دار هابسن ” توی این کتابش اون نظریات سنتی که من راجب اعتیاد گفتم ماده‌ای هست از بیرون میاد مغز شما رو تسخیر می‌کنه، خراب می‌کنه داغونتون میکنه و بعد شما معتاد میشید و اون علایم رو نشون میدید به زبان خیلی ساده و با یک سری fact های به ظاهر علمی برای عوام مینویسه و کتابش یکی ازپرفروش ترین کتاب‌ها در بین مردم، معلمین ، دانش‌آموزان و دانشجویان ، سیاستمدارن میشه و در واقع این نظریه مدرن اعتیاد اینجوری شکل میگیره از اون داستانی که صرفا معتقد بودن یه عادتیه که افراد تنبل و بی عرضه دارن به یک نظریه به ظاهر علمی بیولوژیک. مثلا هابسن” اشاراتی از کتابش هست من اینجا استخراج کردم مثلا اشاره می‌کرد که الکل میاد گلبول‌های سفید رو فلج میکنه و نمی‌گذاره به میکروب‌ها حمله‌کنن ، مثلا می‌خواسته به که رو بدنتون این اثر منفی رو داره . الکل مراکز اخلاق را از بین می‌بره و درنتیجه باعث می‌شه فرایند رشد و تکامل شما معکوس بشه ، شما به جای اینکه دست اوردهای عالی بشر نشون بدید هی قهقرا میری و به سمت عقب حرکت می‌کنی . اصطلاحی که او بهش میگه retrograde evolution ، تکامل معکوس اون زمان همه معتقد بودند که انسان تکامل پیدا کرده، از اون primate ها ، نخستی‌های اولیه شامپانزه اینا جدا شده و به سمت صفات عالی رسیده . او معتقد اینجا برعکس میشی یعنی evolution دنده عقب میشه، retrograde evolution شما برمیگردی از صفات اولیه‌ی حیوانی پیدا میکنی ، بهانه گیری، پرخاشگری، لجوجی از خودگذشتگی نداری، حس مسئولیت نداری، خانوادت ر‌و ول می‌کنی، خودخواه میشی ،خودشیفته میشی، فقط به سود خودت فکر می‌کنی و معتقد بود که این مراکز اخلاق که نتیجه‌ی میلیون‌ها سال تکامله توسط الکل از بین میره و حتی یه اغراق هم اونجا می‌کنه ، میگه نود و پنج درصد جرم و خشونت توسط الکله و الکل بشر رو به توهش باز میداره . این رو دیگه داره اغراق میکنه. ولی میتونی بفهمی یک اخلاق‌گرایی که سعی داره جلوی رشد مشروبات الکلی رو درجامعه بگیره. من درCD دیگری راجب این صحبت خواهم کرد. این سال مصادف با سالیست که در آمریکا بسیاری از ترکیبات ممنوع میشن، مشروب ممنوع میشه اره.. شاید شما باور نکنید ولی در اون سال نه تنها کوکائین ،هروئین و تریاک و حشیش در آمریکا ممنوع میشه ، حتی الکل هم ممنوع میشه . که اون دوستانی که حالا علاقه‌مند به تاریخ سینما هستند اون سالها رو خیلی خوب به صورت فیلم‌های گانگستری در اوردن. گانگستار های معروفی مثل الکاپون در واقع میراث رشد اون دوره‌ای هستند که الکل ممنوع شده بود و اینا شده بودن قاچاق فروش الکل، شده بودن تولیدکننده‌های پنهان الکل یا از مکزیک برمی‌داشتند الکل میوردن و ثروت کلانی به جیب میزدن. ولی اون دوره نظریاتی مثل هابسن” بسیار تاثیر گذاشت روی سنای آمریکا ، روافکار عمومی آمریکا که بیان الکل رو هم حتی ممنوع کنن دیگ حالا تریاک و هروئین و اینا که هیچی چون معتقد بودن اینا داروهای شیطانین اینا میرن مغز شما رو خراب میکنن ، سلول هاتون رو از بین می‌برن، گلبول رو میکشه، سلول‌های عصبی رو می‌کشه، جرم و جنایت ایجاد می‌کنه پس باید این ترکیبات شرور رو از جامعه دورکنیم . اینم کتاب معروف هابسن” هست این کتاب انلاین هست . میتونید این کتاب رو بگیرید من توصیه می‌کنم بخونید ، یعنی این کتاب‌های قدیمی درسته نثرش یه ذره و سخته و اصطلاحاتی که دارن خیلی با اصطلاحات طب مدرن نمیخونه ولی ذهنیت صد سال پیش در واقع یک ناخدای کشتی رو نشون میده که ناخدای نیرودریایی رو نشون میده که راجب الکل ونژاد بشری داشته . چون حالا میخوایم یه مقدار تو تاریخچه مرور کنیم و بریم. اتفاقا در مقدمه‌ی این کتاب هابسن” اشاره می‌کنه که الهام گرفتگی او، الهام گرفتنش از شخصیت مسلمانیست به نام البوکاسیس” و بسیار البوکاسیس” رو او در نوشته ی خودش در واقع مورد تمجید قرارمیده .ادم خوشش میاد ..اینجا رو اینارم باید بگیم .. چون متاسفانه یه ذره مد شده هر جا می‌بینیم یه غربی مثلا به تاریخ تمدن مشرق زمین بی‌احترامی می‌کنه همه حساسیم . ولی وقتی اینقدر تقدیر می‌کنه و حتی یه جایی هست که به گونه‌ای از اویک بت میسازه ، خیلی شاید شما نشنیده باشید. ولی همین کتاب که شاید پرفروش‌ترین کتاب در زمینه‌ی اعتیاد و مشکلات روانی در سال‌های هزار و نهصد و بیست در آمریکا بود chapter اولش از البوکاسیس” شروع میشه و او بسیاری از یافته‌های اثرات الکل و بعضی ترکیبات مخدر مثل حشیش و این هارو به البوکاسیس ” نسبت میده . اما البوکاسیس” کیه؟ البوکاسیس” ابوالقاسم خلف ابن عباس زهراویست ،همون حکیم زهراوی. کتاب التصریف کتاب معروف اوست . من فکر می‌کنم جا داره باز یکی دو دقیقه ای راجب این شخصیت بسیار برجسته‌ی مسلمان و عرب صحبت کوتاهی داشته باشیم. البوکاسیس” که در واقع همون ابوالقاسم که حالا اونا اومدن ابوالقاسم رو یه ذره بعد تلفظ کردند و در واقع” قاف” و “ب “جا به جا شده و شده البوکاسیس ” در کتب غربی بهش البوکاسیس” میگن. ابولقاسم خلف ابن عباس زهراوی . حکیم زهراوی کاشف الکل نیست ،اینجا یه مقدارهابسن” اشتباه میکنه یعنی خیلی جوری میگه که آدم برداشت میکنه فکر می‌کنه اون کاشف الکل بود. کاشف الکل نیست اثرات biomedical الکل رو خوب توصیف کرده . یعنی اونایی که الکل زیاد میخورن قشنگ اون حالت هاشون رو گفته .بیماری هایی که میاره، حالت‌های مرزی که تو alcoholic ها ، اوونایی که دائموالخمرن دیده میشه و حتی اشاره می‌کنه که بعضیا گرفتار میشن. یعنی به نوعی alcoholism رو زهراوی اولین بار توضیح داده و کتاب بسیار دقیقی داره که encyclopedia پزشکیست یک دائره المعارف جامع و شاید بگیم اولین manual پزشکیست چون فصل فصله و بیماری‌ها رو بر اساس دستگاه‌ها، اون رو روی سیستم های مختلف توصیف کرده . کتاب التصریف و این کتاب یک ادامه داره کتاب التصریف برای آنهایی که خودشون قادر به تالیف نیستن و این کتاب یکی از شاهکارهای پزشکی به حساب میاد . همین‌جا چون شما که دارید این رو نگاه می‌کنید به احتمال زیاد یا پزشک، روانپزشک یا روانشناس هستید البوکاسیس” مبتکر پدیده‌ی therapeutic alliance هم هست . زهراوی” اشاره می‌کنه که یکی از مهمترین نکاتی که باعث بهبودی بیماران میشه ارتباط صحیح و خوب پزشک و بیماره به عبارتی دیگرما که امروزه در روانشناسی روان درمانی میخونیم therapeutic alliance حرف آخر رودر روان درمانی میزنه اولین بار به قشنگی توسط البوکاسیس” یا زهراوی” توصیف شده . خب این سفر تاریخی‌مون رو منحرف نشیم برگردیم.. پس دیدید که هزار و نهصد و بیست شده، داروهای شرور شناسایی شدن، افکار عمومی آشنا شده ، هابسن اومده کتاب پرفروش نوشته نظریه‌ی کخ” شکل گرفته و این داستان که یه سری داروی خطرناک هستند میان آدم سالم رو معتاد می‌کنند ،خیلی خوب جا افتاده . اما نتایج این نوع نگرش چی شد ؟ یعنی اگه شما همچین نظریه‌ای داشته باشید که الهام گرفته از مترقی‌ترین نظریه‌ی انتهای قرن نوزدهم در پزشکی یعنی نظریه ی چه کار خواهین کرد؟ چه نتایج کاربردی برای شما داره؟ این نتایج از سال‌های هزار و نهصد و بیست خودش رو در آمریکا بعد در اروپا بعد درتمام دنیا نشون داد . چرا؟ چون آمریکایی‌ها به واسطه اینکه تو دو جنگ جهانی پیروز شده بودن اون league of nations سازمان ملل که بعدا شد united nations رو تحت تسلط داشتند و به نوعی این سیاست‌ها را به تمام دنیا هم منتقل کردن. یعنی نظریه‌ای که تا پنجاه – شصت سال نظریه ی اصلی اعتیاد میشد . اینا بودن بیاین نگاه کنید. نکته ی اول : اثرات مواد با اعتیاد تقریبا مترادف شد . همه‌ی مواد مخدر یه سری اثراتی رو شما دارند . مثلا شما وقتی تریاک استفاده می‌کنید ،خواب‌آلود میشید ، تریاک استفاده می‌کنید چرت میزنید، تریاک رو که قطع میکنید دچارعلائم خماری یا withdrawal…. ادامه دارد…