شماره 40: نگاه اولیه به اصول درمان اعتیاد

پادکست دکتر مکری
بهمن 1394
قسمت هشتم

شماره 40: نگاه اولیه به اصول درمان اعتیاد

پادکست دکتر آذرخش مکری
شماره 40: نگاه اولیه به اصول درمان اعتیاد
Loading
/

متن پادکست

…پاداش تعریفش خیلی سادست آن چیزیست که به شما سرخوشی میده یا اون چیزیست که از رنج شما میکاهه. اگر شما یه کاری براتون انجام میدن یه فعلی براتون انجام میدن، هدیه‌ای به شما میدن که باعث شاد شدن شما میشه باعث میشه شما شنگول بشید، باعث میشه شما از اون حالت نرمالتون برید بالاتر اصطلاحا شما دچار سرخوشی شدید و نوع یکه، اگر به شما پاداشی میدن کاری می‌کنن که از یه ناراحتی، یه مشکل، یه حالت بد در بیاید و طبیعی بشید این پاداش از نوع دوم است پاداش از نوع تقویت از نوع دوم هست. نوع اول رو میگن positive reinforcement ، نوع دوم رو می‌گن negative reinforcement دقت داشته باشید این اصطلاح negative به این معنی نیست که چیز بدیه اون negative reinforcement به این معنیه که شما حالت بده، حالت پایین‌تر از حالت عادیه و شما میاین بالا. اگه من سردرد دارم و یه قرصی به من میدن که سردرد من برطرف میشه یعنی حالت بد من به حالت طبیعی تبدیل میشه من یک negative reinforcement دارم یا یک پاداش از نوع دو دارم. اگرمن یه قرصی می‌خورم و حس می‌کنم خیلی اجتماعی میشم، خیلی بگو بخند میشم، خیلی بزله گو میشم، خیلی می‌تونم معاشرت کنم، اعتماد به نفسم میره بالا این پاداش از نوع یک یا positive reinforcement و به نظر میاد اتفاقی که در اعتیاد میفته اینه که پاداش جنبه‌ی اعتیادی پیدا می‌کنه یعنی همونطور که عرض کردم اساس اعتیاد پاداش است معنیش اینه که هر پاداشی می‌تونه به شکل اعتیاد در بیاد. حالا این پاداش می‌خواد مشروب الکلی باشه، بعضیا میگن مشروب میخوریم بی خوابیمون رو درست می‌کنه یعنی چی؟ یعنی negative reinforcement از رنج من میکاهه، بعضیا میگن مشروب می‌خوریم از اون حالت خجالتی بودن در بیایم طبیعی میشیم این negative reinforcement بعضیا میگن مشروب می‌خوریم خیلی خوش صحبت میشیم، خودمون خوشمون میاد ازخودمون این میشه positive reinforcement یعنی به نوعی داره از اون ماده پاداش میگیره و اون پاداشست که فرد دنبالشه. غذا هم یه پاداشه شما غذا می‌خوری از اون حالت ضعف، خستگت در میای از اون حالتی که میگی وای داشت اصلا لرز می‌کردم، سرم داشت گیج میرفت یا ممکنه غذا می‌خوری خیلی بهت مزه میده، نه ضعف داری نه سرت گیج میره نه احساس می‌کنی که فشارت افتاده نه قندت افتاده ولی میگی میخورم اون زیر دندونم خیلی مزه میده مزش خیلی خوبه پس اونم یه پاداشه. این برای بسیاری از ماها پاداشه پس ببینید پاداش لزوما ماده‌ی مخدر نیست، هر چیزی می‌تونه یه پاداش باشه اینم برای یه عده‌ی دیگه پاداشه پول و مقام از پاداش های معروفه. افراد می‌گیرن و احساس خوبی پیدا می‌کنن می‌تونن به همین معتاد شن. ورزش هم برای یه عده پاداشه میگه وقتی ورزش میکنم حالم خوب میشه، احساس خوبی بهم دست میده یا از اون حالت بد در میام اینم پس یه پاداشه . اینم یه پاداشه یه عده می‌شینن غمار می‌کنن، میگن احساس خیلی جالبیه ساعت‌ها تمرکز می‌کنیم روی ورق اصلا تو اون ساعات اصلا به هیچ چیز دیگه فکر نمی‌کنیم، غم و غصه مون فراموش کردیم پس این یه نوع پاداشه یا اون هیجانش نمی‌دونی چقد هیجان داره به خصوص وقتی مثلا سر پول جدیه، به خصوص وقتی بازی خیلی دیگه تو هم در واقع مخلوط شده اصلا من یه حالتی پیدا می‌کنم، سرخوش، دقیق برای یه عده خرید کردن هم پاداشه، خیلی از خانوما این حالتو دارن میگن نیازم نداریم ولی وقتی میریم خرید می‌کنیم اصلا روحیمون باز میشه وقتی حالمون بدهف عنقیم، حوصله نداریم با یکی دعوامون شده میریم مغازه‌ها رو نگاه می‌کنیم یه کفش جدید می‌خریم ، یه مانتویی جدید می‌خریم خیلی حالت خوبی پیدا می‌کنیم پس اونم یه پاداشه. پس ببینید همه‌ی اینا می‌تونه تو زندگی ما پاداش بشه. سکس هم پاداشه یه پاداش بسیار بزرگ، خیلی ها میگن وقتی سکس میکنیم خیلی شل میشیم آیا سکس می‌تونه negative reinforcement باشه؟ آره خیلیا میگن احساس تهی بودن میکنیم، احساس افسردگی میکنیم، احساس تنهایی می‌کنیم، احساس بد بودن میکنیم و بعد که رابطه جنسی انجام میدیم خیلی حالم خوب میشه، از اون غم و اندوه و تنهایی در میایم. پس سکس هم برای یه عده پاداشه. برای بعضی ها بخصوص کودکان و نوجوانان، بازیهای کامپیوتری پاداشه ساعت ها میشینن جلوش، اصلا اون صحنه‌ای که کودک شما وسیله رو گرفته و داره نگاه می‌کنه، اون هیجانی که در چهره‌اش می‌بینید، اون احساس اینکه می‌بینی اصلا مثال این که تمام مشکلات فراموشش شده، این که نمی‌دونم فردا امتحان داری، اینکه مدرسه ات داره شروع میشه، این که امتحان رو خوب ندادی وقتی داره با این بازی نگاه می‌کنه و بازی می‌کنه شما یه احساس پیدا می‌کنی که اصلا تمام شیفته اون شد و حتی جالبه هی صداش می‌کنی شامت حاضره، مامان جان شامت حاضره بیا میاد نگاه میکنه باشه باشه و میبینی چقدر قشنگ داره از اون پاداش میگیره لذت میگیره، شاد شده و هیجان رو تو چهرش میبینی. اینترنت هم برای یه عده پاداشه، خیلی از شما احتمالا نشستید الان دارید با اینترنت ور میرید یا میرید توی شبکه‌های اجتماعی تو فیس بوک یه جوری اینا هم برای همه میتونه پاداش باشه. پس ببینید اگه یه چیزی هست که حالا شما رو خوب می‌کنه یا حال بد شما رو معمولی می‌کنه یعنی پاداشه. منتها تمام این سر و صدا مال اینه که این پاداشا می‌تونن اعتیاد گونه باشن. ماساژ هم پاداشه جالب اینم متوجه شدن، بعضیا هستن میگن به این physical stimulation بدنمون خیلی معتاد شدیم، هی دوست داریم یه جایی بریم مثلا سر مارو ماساژبدن، مالش بدن. پس میبینی همه ی این‌ها می‌تونه جنبه‌ی اعتیادی پیدا کنه و در واقع شما اون پاداش میاد و به نوعی برای شما خیلی باهمیت میشه. ممکنه برای شما یه عادت تشکیل بده یه عادت بد تشکیل بده یا نهایتا شمارو معتاد کنه. یعنی گرفتار اون پاداش بشید! پس در واقع گرفتار یک پاداش شدن، چیزیست که از عادت شروع میشه و به اعتیاد ختم میشه. شما میگی من ورزش میکنم، روزی یه ربع عادت کردم ورزش بکنم، خیلی خوبه سر حالم می‌کنه بهم پاداش میده، اگر نکنم حالم بد می‌شه، بعد کم کم دیگه داری افراطی میشی روزی دو ساعت، سه ساعت دارم ورزش میکنم و به یه مرحله‌ای می‌رسی که دیگه خیلی افراطی میشی که اصطلاحا میگن شما معتاد شدی به اون پادش اعتیاد پیدا کردی. همین جا نگاه کنید.. آیا مرزی بین اعتیاد و عادات بد هست؟ خب توی دیدگاه‌های کلاسیک می‌گفتن آره مرز هست ولی امروزه صحبت بر سر اینه نه به نظر میاد واقعا اعتیاد و عادات مضر خیلی با هم فرق ندارن، فقط اعتیاد فرم تشدید شده ی عادات مضر هست. خب حالا سوال؟ وقتی یه پاداشی که گفتیم لزوما ماده‌ی مخدرم نیست خواهش می‌کنم این رو تکرار می‌کنم، تو ذهنتون باشه یه پاداشی می‌تونه اعتیاد گونه بشه که نیازی هم نداره اون پاداش ماده‌ی مخدر باشه، می‌تونه سکس باشه، می‌تونه پول باشه، می‌تونه ورزش باشه، می‌تونه خرید کردن باشه، شما shop addict دارین، شما food addict دارید آدمایی که تمام عمرشون رو دنبال غذا و رستوران و اینا میذارن یا shopping addict دارید میتونه همه‌ی اینها باشه وقتی یه نفر به اون فاز اعتیاد رسیده چه علائمی داره؟ چه شکلی بفهمیم یه پاداش اعتیاد گونه شده؟ یه جمله هم هست میگن که در واقع وقتی یه پاداش جنبه‌ی افراطی مشکل آفرین پیدا می‌کنه ما میگیم اعتیاد شکل گرفته. اما علائمی که یه پاداش باز میگم نه یه ماده، فرق هست بین این دوتا. اعتیاد اور شده اعتیاد گونه شده چیه؟ اینجا من حدود هفت قلم رو براتون نوشتم.6 این هفت قلم برگرفته ازDSM کتاب DSM که درواقع تعریف dependenceرو رائه داده .اینم بهتون میگم addiction در Terminology وجود نداره یعنی شما در کتاب DSM شما چیزی به نام addiction نمیبینی، abuse و dependence ولی امروزه روانپزشکی داره دوباره به مفهوم addiction برمیگرده دقت کنید! دوباره می‌خواد مفهوم addiction رو زنده کنه می‌گفتن اسمش بده، ولی الان نگاه می‌کنن dependence رسا نیست، توش خیلی ماده رو برجسته میکنه ولی ما می‌دونیم لزوما یک ماده نیست که میتونه پاداش آور باشه هرچیزی می‌تونه به شما پاداش بده. پس تعریف dependence رو که ما الان معادل اعتیاد می‌گیریم ، بیایم از نظر آکادمیک نگاه کنیم . در کتاب‌های DSM چه چیزی رو تعریف اعتیاد میدونن؟ خبDSM براش هفت علامت آورده یعنی اگه هفت تا صفت رو شما ببینید می‌تونید بگید اینا اعتیاده و فراموش نکنید نیازی نیست که هر هفت علامت رو ببینید به این اشاره خواهم کرد، بعضیاش باشن کافیه. پس اعتیادهای علائم واحد ندارند یک مجموعه علائمن که تو بعضیا بعضیاش هست. این هفتارو بیایم مرور کنیم چون شما باید بدونید دوستان من یه مقداری معتقدم DSM ساده نگاه کردن به روانپزشکیه. کاریش نمیشه کرد ولی در هر حال مجبوریم بهش توجه کنیم. بیایم این هفت علامت DSM رو نگاه کنیم علائم دیگه رو هم من خدمتتون خواهم گفت. DSM میاد با علامت تحمل شروع می‌کنه، tolerance یعنی چی؟…
Document